Analises of Erzurumlu Zihnî's Divân'

Abstract

Osmanlı medeniyetini şekillendiren kültürel birikime katkıda bulunan divan şiiri, asırlarca devam etmiş ve bu gelenek içerisinde birçok şair yetişmiştir. Bir taşra şehri olan Erzurum'da yetişen ve XVIII. yüzyıl divân şairleri arasında yer alan Zihnî de bu geleneğe katkıda bulunmuş sanatçılardan biridir. Dönemle ilgili tezkirelerde adına rastlanmayan ve kendisiyle ilgili pek fazla bilgi bulunmayan bu şairin elimizdeki tek eseri Divân'ıdır. Bu çalışmada Zihnî Divânı, içerik bağlamında incelenerek eserin tahlîli yapılmıştır. Her ne kadar Erzurumlu Zihnî, devrinin birinci sınıf şairlerinden olmasa da onun eseri üzerine yapılacak bir tahlîl çalışmasının, divan şiiri geleneğinin taşradaki etkisi hakkında mâlûmat sunacağı düşünülmüştür. Nitekim divân tahlîli çalışmaları, şairlerin anlam ve hayâl dünyasını, edindikleri kültürel birikimi, aldıkları tesirleri ortaya koymak bakımından önemli çalışmalardır. Devletin idarî ve kültürel merkezinden uzak bir coğrafyada yaşamış olan Zihnî'nin Divân'ı incelenirken yaşadığı sosyal ortamın şiirine etkisinin olup olmadığı, dönemin Erzurum'unda edebî atmosferin nasıl olduğu, şairin bu atmosferden etkilenip etkilenmediği gibi hususlar da dikkate alınmıştır. Bu çalışma ile Erzurumlu Zihnî'nin takipçisi olduğu akım veya ekol belirlenmek istenmiş, şairin divân şiiri geleneği içerisindeki yeri tespit edilmeye çalışılmış ve ortaya konulan tespitlerin bundan sonra yapılabilecek ilgili araştırmalara katkısı olacağı düşünülmüştür.

The Ottoman Poetry which shaped Ottoman civilization and contributed cultural background has been gone on for centuries and too many poets have grown in this tradition. Zihni who was grown in a provincial city called Erzurum and he was one of the poets among ottoman poets of 18th century contributed to this tradition. There is no information about the poet and his name at the collection of biographies in reference of the period. The main work of the poet is his Poetry (Divan). Divan of Zihni was analysed examining as part of content in this study. Although Zihni from Erzurum is not a first-class poet in his period, it is considered that an analysis related his work will give information about effect of ottoman poetry tradition in province. Therefore, examination study of Divan is very important study from the point of view revealing poet's sense and imaginary world, cultural backgrounds and efficiency. Because Zihni lived in a geography far away administrative and cultural centre of the state, it was considered that whether social environment was affected his poem, how the literary atmosphere in Erzurum at current period was, whether the poet was affected from this atmosphere when Zihni's Divan was examined. With this study, it is intended to determine movement and cult which kept up with by Zihni from Erzurum and it is aimed to determine his place in ottoman poetry tradition. And finally, it is considered that all of these findings will contribute to next examination about the subject.