Özel Yetenek Bölümünde Okuyan Öğrencilerin Stresle Başa Çıkma Tarzları ile Empatik Eğilimlerinin Araştırılması

Abstract

Bu araştırmanın amacı, üniversitelerin özel yetenek bölümlerinde öğrenim gören öğrencilerin stresle başa çıkma tarzları ile empatik eğilim düzeylerini incelemek ve bu iki temel değişkenin çeşitli demografik faktörlere göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğini belirlemektir. Araştırma, nicel araştırma yöntemine dayalı olarak betimsel tarama modeli çerçevesinde yapılandırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2024–2025 eğitim-öğretim yılında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi'nin özel yetenek bölümlerinde (Spor Bilimleri, Güzel Sanatlar, Eğitim Fakültesi ve Konservatuvar) öğrenim gören ve araştırmaya gönüllü olarak katılan toplam 320 üniversite öğrencisi (165 kadın, 155 erkek) oluşturmuştur. Veriler, Demografik Bilgi Formu, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği (SBTÖ) ve Empatik Eğilim Ölçeği (EEÖ) aracılığıyla çevrim içi olarak toplanmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra, normal dağılım varsayımı sağlanmadığı için Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis H testi ve Spearman korelasyon analizi gibi non-parametrik testler kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, öğrencilerin stresle başa çıkma stratejileri arasında en yaygın olarak 'aktif ve problem odaklı' yaklaşımın tercih edildiği; empatik eğilim düzeylerinin ise genel olarak yüksek olduğu belirlenmiştir. Cinsiyet değişkenine göre, erkek öğrencilerin iyimser ve boyun eğici başa çıkma tarzlarını daha fazla benimsedikleri saptanmıştır. Spor yapan öğrencilerin kendine güvenli, iyimser ve aktif/problem odaklı başa çıkma tarzlarına sahip oldukları ve empatik eğilim puanlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Sağlık sorunu olan bireylerin ise olumlu başa çıkma stratejilerinde anlamlı düzeyde daha düşük puanlar aldığı tespit edilmiştir. Kronik hastalık, düzenli ilaç kullanımı, sigara ve alkol kullanımı gibi değişkenler açısından anlamlı farklılık gözlenmemiştir. Yaş değişkenine göre ise daha ileri yaş grubundaki öğrencilerin aktif ve etkili başa çıkma yöntemlerini daha fazla tercih ettikleri ortaya konmuştur. Ayrıca, kitap okuma alışkanlığı olan bireylerin hem kendine güvenli başa çıkma tarzını hem de empatik eğilim düzeylerini daha yüksek sergiledikleri belirlenmiştir. Bu bulgular, özel yetenek bölümlerinde okuyan üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma biçimleri ile empatik eğilimlerinin; yaş, cinsiyet, sağlık durumu, spor yapma ve kitap okuma gibi faktörlerden anlamlı biçimde etkilendiğini göstermektedir. Elde edilen veriler, yükseköğretim düzeyinde öğrencilerin psikososyal destek sistemlerinin geliştirilmesine yönelik önemli ipuçları sunmaktadır. Anahtar sözcükler: özel yetenek, üniversite öğrencileri, stresle başa çıkma, empati.The purpose of this study is to examine the stress coping styles and empathic tendency levels of students studying in special talent departments of universities and to determine whether these two basic variables show significant differences according to various demographic factors. The research is structured within the framework of the descriptive scanning model based on the quantitative research method. The study group consists of a total of 320 university students (165 female, 155 male) studying in special talent departments (Sports Sciences, Fine Arts, Faculty of Education and Conservatory) of Van Yuzuncu Yil University in the 2024–2025 academic year and who voluntarily participated in the research. Data were collected online via the Demographic Information Form, the Stress Coping Styles Scale (SSTÖ) and the Empathic Tendency Scale (EEÖ). In the analysis of the data, in addition to descriptive statistics, non-parametric tests such as the Mann-Whitney U test, Kruskal-Wallis H test and Spearman correlation analysis were used since the normal distribution assumption was not provided. According to the research findings, it was determined that the most common stress coping strategy among students was the 'active and problem-focused' approach; empathic tendency levels were generally high. According to the gender variable, it was determined that male students adopted optimistic and submissive coping styles more. It was observed that students who did sports had self-confident, optimistic and active/problem-focused coping styles and had higher empathic tendency scores. It was determined that individuals with health problems received significantly lower scores in positive coping strategies. No significant difference was observed in terms of variables such as chronic disease, regular medication use, smoking and alcohol use. According to the age variable, it was revealed that students in the older age group preferred active and effective coping methods more. In addition, it was determined that individuals with a book reading habit exhibited both self-confident coping style and empathic tendency levels higher. These findings show that the stress coping styles and empathic tendencies of university students studying in special talent departments are significantly affected by factors such as age, gender, health status, doing sports and reading books. The data obtained provide important clues for the development of psychosocial support systems of students at the higher education level. Keywords: special talent, university students, stress coping, empathy.