The Morpho-Syntax of Urartian Language

Abstract

ÖZETYazının asıl doğup geliştiği bölge Ortadoğu'dur. Mezopotamya`daSümerlerle başlayan resim yazısı (piktografi), çivi ve hiyeroglif olarak iki biçimdegelişmiştir. Sümer çivi yazısı bazı uygarlıklarla Anadolu'ya ulaşmıştır. Anadolu`da,ilk yazı örnekleri M.Ö. 2000'li yılların başlarında ortaya çıkmış, önce resim yazısı ilebaşlayan bu tür, sonradan bir hece yazısına dönüşmüştür.M.Ö. 900'de, Doğu Anadolu Bölgesinde güçlü bir uygarlık kuran Urartular,çivi yazısını düşmanları olan Asurlulardan almışlardır. Hurrilerin devamı olduğudüşünülen bu uygarlık, birçok alanda doğu Anadolu'nun gelişmesine yardımcıolmuştur.Günümüze ulaşan çeşitli yazıtları, yapıları sayesinde onlar hakkında yeni yenibilgiler edinmekteyiz. Bunlar içinde en önemlileri sayılan yazılı belgeler bizi dilalanında da aydınlatmaktadır.Bugün birçok araştırmacının da kabul ettiği gibi, dillerinin Ural-Altaydillerinden olduğu yaptığımız çalışma ve incelediğimiz tümce analizlerinde açıkçagörünmektedir.Urartu dilinin sözdizimi Altay dilleri gibidir. Tümcenin temel öğeleri olan?Özne, Nesne, Yüklem,? sırasında bu uyum açık biçimde görünür. Urartu dilinintakıları sözcük sonlarında kendini gösterir.DEre - li Euri - e Hal-di- ni-niİsim Addan Ad Yapma Eki İsim YDE T İsim TEKral lık Efendi `ye Tanrı Haldi' ninUrartu dilinin tamlamaları Türkçe'nin tamlamaları gibidir. Her yazıtın ilksözcük öbeği olan ?D Hal-di-ni-ni uş-ma-şi? güzel bir örnektir.DHal-di-i- ni-ni uş-ma-siT İsim TE İsimTanrı Haldi' nin gücüUrartu dilinin en önemli bir özelliği de durum eklerinin varlığıdır. Çalışmadatespit edebildiğim durum ekleri aşağıdaki gibidir.DHal-di- e (Yönelme Durum Eki)DHal-di- i (Belirtme Durum Eki)DHaldi- ni (Bulunma ve Çıkma Durum Ekleri)Yaptığımız çalışma, Urartu dilinin Ural-Altay diline bağlı olduğunugöstermiştir. Vardığımız nokta, bundan sonraki yapılacak olan çalışmalara ışıktutacaktır.89

10. SUMMARYThe writing was born and developped in the Middle East. The pictogrambeginning with Sumerian at Mesopotamia, had developped in two forms. Thecuneiform and the hieroglyphic. Sumerian cuneiform was carried to Anotolia thanksto some civilisations (Like Hitite). It was shown the writing example at Anatolia inthe 20st century B.C. Firstly, the hieroglyphic, then, the cuneiform (like theacrophonie)In the 9th century B.C., Urartians that had founded very stronger in the EastAnatolian Region, had token their writing system from Assyrians. Urartians werethinking that they were considering the continuation of Hurrians themself. They hadhelped the progress of Anatolian about many fields.Until now, thanks to some productions and works that we had reached. wehave some new information about them. The most important and nettest sign in themare the inscriptions that illuminate us about their language.Nowadays, a lot of researchers have accepted that Urartian language is amember of the Ural Altaic group. We try to explain this wiev with the sentenceanalysis. We see the suffix after the end of the word.Ere- li Euri- e Hal-di- ni-niNoun Suffix Noun Suffix Noun SuffixLordship To lordship â ¦ of HaldiAbout the Urartians, the researches will continue. Because, everyday theirtraces come out below the earth.90