The Image of the Well in the Post 1980 Turkish Novel

Abstract

Farklı sanat dallarında ve edebi metinlerde sıklıkla karşılaştığımız kuyu imgesi, dünya ve Türk edebiyatında; mitolojik, psikolojik, felsefi, dini-tasavvufî anlamda zengin çağrışımlar içerir. Doğu ve Batı mitolojilerinde; yer altı dünyasını ya da bu dünyaya açılan kapıyı temsil eden kuyu, psikanalizde bilinçaltını simgelerken arketipsel anlamda da kahramanın erginlenme mekânı olma özelliği taşır. Doğu anlatılarında Hz. Yusuf ile özdeşleşmiş olan bu imge, Türk romanında da geniş bir kullanım alanına sahiptir. Bu tezde kuyunun fallik bir imge olarak 1980 sonrası Türk romanındaki yeri, psikanalitik karşılıkları, roman kahramanlarının erginlenme sürecindeki işlevi disiplinler arası bir bakışla karşılaştırmalı olarak çözümlenmeye çalışılmıştır. Kurgusunda kuyu imgesinin geniş yer tuttuğu İhsan Oktay Anar'ın Kitab-ül Hiyel (1996), Nazan Bekiroğlu'nun Yûsuf ile Züleyha Kalbin Üzerinde Titreyen Hüzün (2000), Murathan Mungan'ın Şairin Romanı (2011) ve Orhan Pamuk'un Kırmızı Saçlı Kadın (2016) adlı eserleri incelemeye esas alınmış; kuyu imgesinin roman kişilerinin kurgusal serüveninde önemli bir role sahip olduğu tespit edilmiştir. Tez kapsamında ele alınan romanlarda bu yer altı mekânının hem somut olarak varlığını korumakta olduğu hem de ölüm, yaşam, bilinçaltı, yeniden doğuş, suç, ceza gibi pek çok psikanalitik ve arketipsel anlamlar içerdiği sonucuna ulaşılmıştır.

The well image, which we frequently encounter in different branches of art and literary texts in World and Turkish literature; implies rich connotations in mythological, psychological, philosophical, religious-mystical sense. In Eastern and Western mythologies; The well, representing the underground world or the door to this world, symbolizes the subconscious in psychoanalysis, while in the archetypal sense it is the hero's initiation place. This image, identified with Hz Yusuf in the eastern narratives, also has a wide area of usage in Turkish novels. In this thesis, the place of the well as a phallic image in the post-1980 Turkish novel, its psychoanalytic counterparts and the function of the novel heroes in the initiation process have been tried to be analyzed comparatively with an interdisciplinary perspective. Ihsan Oktay Anar's Kitab-ül Hiyel (1996), Nazan Bekiroğlu's Yusuf and Züleyha Trembling Sadness Over the Heart (2000), Murathan Mungan's Novel of the Poet (2011) and Orhan Pamuk's Red Haired The Woman With Red Hair (2016) were taken as a basis for the analysis, in all of which the well image has a large place in their fiction; It has been determined that the well image has an important role in the fictional adventure of the characters of the novel. In the novels discussed within the scope of the thesis, it has been concluded that this underground space both preserves its existence concretely and contains many psychoanalytic and archetypal meanings such as death, life, subconscious, rebirth, crime and punishment.