İran ve Türkiye Yedinci Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Demokrasi Kavramına Dayalı Olarak İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmada İran ve Türkiye yedinci sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında demokrasi ile ilgili kavramlara yer verilme düzeyleri incelenmiştir. Araştırma kapsamında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile alan yazın ve uzman önerileri doğrultusunda demokrasi ile ilgili on bileşen üzerinden değerlendirme yapılmıştır. Her iki ülke Milli Eğitim Bakanlıkları tarafından 2020 yılından itibaren beş yıl süreyle okullarda ders kitabı olarak okutulan kitaplar arasında yer alan 7. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitapları doküman analizi yöntemiyle betimsel analiz yapılarak incelenmiştir. Okuma metinleri ve etkinlikler hariç kitaplarda demokrasi ile ilgili kavramların sayısı belirlenmiş ve yüzdesi hesaplanmıştır. Araştırma neticesinde genel olarak İran ve Türkiye yedinci sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında demokrasi ile doğrudan ilgili bazı kavramlara çok yer verildiği, ancak bunlarla ilgili bazı alt ve yan kavramlara yeterli düzeyde yer verilmediği görülmektedir. İran yedinci sınıf sosyal bilgiler ders kitabında demokrasi ile ilgili temel kavramlardan biri olan “seçme ve karar verme” bileşenine hiç yer verilmediği görülmektedir. Demokrasi kavramı ve bileşenlerine yer verilme düzeyi açısından değerlendirildiğinde Türkiye yedinci sınıf sosyal bilgiler ders kitabının (N=117, %66.42)’lik oranı ile İran yedinci sınıf sosyal bilgiler ders kitabında yer verilen (N=59, %33.48)’lik orandan daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Demokrasi ve bileşenlerine Türkiye yedinci sınıf sosyal bilgiler ders kitabında, İran yedinci sınıf sosyal bilgiler ders kitabından daha fazla yer yer verilmiş olması her iki ülkenin siyasi yapılarının bir yansıması olarak değerlendirilebilir.