The Rebellion of Madrasah Students in Ottoman Empire (xix. Century Istanbul Example)

Abstract

Çalışmada, Osmanlı Devleti'nde XIX. yüzyılda İstanbul'da meydana gelen medreseli isyanları ele alınmıştır. Osmanlı Devleti'nin önemli eğitim kurumlarından biri olan medreselerin tarihsel süreç içinde bozulmaya başlamasıyla beraber burada eğitim gören talebeler de etkilenmiş ve eğitim dışı faaliyetlere yönelmişlerdir. Ayrıca bu yüzyılda medrese talebelerinin sayısının artması da bu topluluk üzerinde otorite sağlanmasını güçleştirmiştir. Talebeler çeşitli sebeplerle XIX. yüzyılda zaman zaman isyan etmişlerdir. Osmanlı-Rusya arasındaki siyasî anlaşmazlıklar, İslami hissiyatın artması, talebelerin Rusya karşıtlığı ve savaşma arzusu başlıca etkenlerdendir. Ayrıca devletin içinde bulunduğu ekonomik zorluklar da bir diğer sebeptir. Çıkar çatışmalarına giren devlet adamları da medrese talebelerini kullanmış ve kendi istekleri doğrultusunda isyana teşvik etmişlerdir. İlki Sultan Abdülmecid döneminde gerçekleşen isyan hareketi daha sonra Sultan Abdülaziz ve Sultan II. Abdülhamid devirlerinde de devam etmiştir. Osmanlı Devleti, talebelerin çıkardıkları isyanlara karşı birtakım tedbirler alarak bastırmış ve bu hareketlere katılanları cezalandırmıştır. Sürgün cezası başta olmak üzere bir takım cezalar vererek ve ihtarlarda bulunarak bu hareketlere katılımı önlemeye çalışmıştır. Talebeler, Sultan Abdülmecid ve Sultan II. Abdülhamid dönemlerindeki isyan hareketleri ile amaçlarına ulaşamamışlardır. Ancak Sultan Abdülaziz devrindeki isyanda hükümeti değiştirmeyi başarmış ve değişen hükümet de Sultanı darbe ile devirmiştir. Medrese talebeleri, birçok kitlesel başkaldırıda rastlanılanın aksine yağma hareketine ve çapulculuğa başvurmamışlardır. Çalışmanın amacı XIX. yüzyılda İstanbul'da meydana gelen medreseli isyanlarının iç ve dış dinamiklerini tespit etmek, Osmanlı Devleti'ne ve toplumuna etkilerini ortaya koymaktır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, XIX. Yüzyıl, Medrese, İsyan, Talebe

In the study, the madrasa rebellions that took place in Istanbul in the 19th century are discussed. Along with madrasahs, one of the important educational institutions of the Ottoman Empire, started to deteriorate in the historical process, the students (talebe) who were educated here were also affected and they turned to non educational activities. In addition, the increase in the number of madrasah students in this century made it difficult to establish authority over this community. Due to various reasons, students were rebelled from time to time the XIX century. Political disagreements between Ottoman and Russia, increasing Islamic sentiment students' opposition to Russia and the desire to fight are among the main factors. In addition, the economic difficulties of the state are another reason. Statesmen who had conflicts of interest also used madrasah students and encouraged rebellion in line with their own wishes.The rebellion, the first of which took place during the reign of Sultan Abdülmecid, was later continued the reigns of Sultan Abdülaziz and Sultan II. The Ottoman State suppressed the rebellions of the students by taken some precautions and punished those who participated in these movements. Including the exile punishment, it tried to prevent participation in these movements by giving some penalties and warnings. The students could not achieve their goals with the rebellion movements during the reigns of Sultan Abdülmecid and II. Sultan Abdülhamid. Contrary to many mass rebellions, madrasa students did not appeal to looting and plundering. The aim of the study is to determine the internal and external dynamics of the madrasa rebellions that took place in Istanbul in the XIX. century and to reveal their effects on the Ottoman Empire and society. Key Words: Ottoman Empire, XIX. Century, Madrasa, Rebellion, Student