“Süheyl Ü Nev-bahâr” Mesnevisinde Kahramanın Dönüşümü

Abstract

İnsan olumlu benlik algısını oluşturabilmek için bilinç ve bilinç dışı ile denge kurmak zorundadır. Bilinç dışı kolektif ve bireysel bilinç dışı olarak iki kısma ayrılır. Kolektif bilinç dışı eski çağlardan beri ruhumuzda taşıdığımız değişmeyen motiflerdir. Jung’un “ilk örnek, arketip” adını verdiği kolektif bilinç dışı ögeleri, eski zamanlardan beri anlatılan destan, masal, mit, halk hikâyesi gibi edebî ürünlerde takip edilebilir. Joseph Campbell, Jung’un arketiplerinden yola çıkarak anlatılarda ortak şekilde kendini tekrar eden kalıplar tespit etmiştir. Kahraman belirli ve kalıplaşmış aşamalardan, zorluklardan geçer. Zorlukları geçebilen kahraman ruhsal dönüşümünü tamamlayıp başladığı yere döner. Campbell kahramanın yolculuklarını anlatan hikâyelerdeki tekrar eden kalıpları “kahraman arketipi ya da monomit kuramı” olarak tanımlar. Kahraman bu kurama göre “yola çıkış, erginlenme, dönüş” olmak üzere üç temel aşamadan geçmektedir. Süheyl ü Nevbahâr mesnevisinde kahramanların yolculuğu, Campbell’in monomit kuramına göre incelenmiş anne, doğaüstü güç, benlik, sahte kahraman, yaşlı bilge arketipleri; eşik muhafızı, persona, gölge, anima, animus kavramları çalışmada tespit edilerek açıklanmıştır.