Özel Eğitim Öğretmenlerinin Örgütsel ve Mesleki Sosyalleşme Yaşantıları

Abstract

En genel tanımıyla örgütsel sosyalleşme; örgütteki bireyin örgütsel rolleri, örgüte ait ilişkileri ve uygulamaları çok yönlü olarak kavramasıdır. Mesleki sosyalleşme ise bireyin, mesleğin bir parçası olmak adına ihtiyaç duyduğu kültürü, bilgi, beceri ve eğilimleri öğrenmesidir. Nitel yöntemlerle yürütülen bu çalışmanın amacı, özel eğitim öğretmenlerinin örgütsel ve mesleki sosyalleşme yaşantılarını incelemektir. Araştırmanın çalışma grubu; otizm spektrum bozukluğu, zihin, görme ve işitme yetersizliği branşlarının her biri için dörder öğretmen olmak üzere toplam 16 katılımcıdan oluşmaktadır. Araştırma verileri bireysel görüşmeler yoluyla toplanmış ve betimsel analize tabi tutulmuştur. Bulgulara göre özel eğitim öğretmenlerinin daha çok faydacı bir yaklaşımla ve dışsal faktörlerin etkisiyle harekete geçtikleri; kendilerini uzun vadeli olarak meslekle bütünleştirmedikleri ve bu mesleği hayatlarının temel bir parçası haline getirmedikleri görülmüştür. Öğretmenler mesleğe başlamadan önce yakın çevrelerine, diğer kurumlara ve internet kaynaklarına başvursalar da mesleğin ilk yıllarında yalnızlık, tedirginlik, yabancılaşma ve çaresizlik duygularını güçlü şekilde hissetmektedirler. Bu olumsuz duyguları aşma konusunda ise öğretmenlerin kendi kişisel çabalarına terk edildiği anlaşılmaktadır. Sosyalleşme sürecinde öğretmenlerin beklentileri Bakanlık ve bireysel girişimlerden ziyade görev yaptıkları okula yöneliktir. Özel eğitim öğretmenlerinin başarılı bir sosyalleşme süreci geçirmeleri adına Bakanlık ve Yükseköğretim Kurulu odaklı bütüncül uygulamaların yanı sıra özellikle mesleğin ilk yıllarında, görev yapılan okul odaklı girişimlerin ön planda tutulması önerilebilir.