İşletmelerde Coso İç Kontrol Modeli ve Muhasebe Bilgi Sistemine Yönelik\ruygulamaların Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma

Abstract

Amaç – Bu çalışmanın amacı, işletme yetkililerinin bakış açılarıyla, işletmedeki iç kontrol sistemine\ryönelik uygulamaların COSO iç kontrol modeli bileşenlerine uyum düzeyinin tespit edilmesi ve\rmuhasebe bilgi sistemiyle ilgili uygulamaların değerlendirilmesidir.\rYöntem – Çalışmanın amaçlarına ulaşmak için anket yöntemi kullanılmıştır. Anket formu, 5’li Likert\rtipine göre (5 Tam Katılırım … 1 Hiç Katılmam) hazırlanmış ve 2018 yılı Mayıs ayı itibariyle Van, Muş\rve Bitlis illerinde faaliyette bulunan, çalışan sayısı 10 ve üstü olan işletmelerin çeşitli kademelerinde\rgörev yapan 197 yetkiliye uygulanmıştır. Elde edilen veriler, SPSS 22,0 for Windows istatistiksel paket\rprogramı kullanılarak analiz edilmiş; cevaplara ait frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart\rsapma değerlerinden yararlanılmıştır. Çalışmanın iki amacına yönelik olarak hazırlanan ölçek\rmaddelerinin Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayıları sırayla 0,825 ve 0,694 olarak bulunmuştur.\rBulgular – COSO iç kontrol modelinde 5 bileşen vardır. Analiz sonucunda, Kontrol çevresi, Risk\rdeğerlendirme, Kontrol faaliyetleri, Bilgi-iletişim ve İzleme bileşenlerindeki ifadelere ait genel katılımın\r“Çok katılırım” düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Her bir bileşende yer alan ifadelere ait katılımın\r“Tam Katılırım, Çok Katılırım ve Orta Derecede Katılırım” düzeylerinde seyrettiği görülmüştür.\rMuhasebe bilgi sistemine yönelik uygulamaların değerlendirilmesi amacıyla oluşturulan ifadelere ait\rgenel katılım, birinci amaçta olduğu gibi “Çok katılırım” düzeyinde olmuştur. Yine her bir bileşende\rbulunan ifadelere ait katılımın “Tam Katılırım, Çok Katılırım ve Orta Derecede Katılırım” düzeylerinde\rseyrettiği görülmüştür.\rTartışma – İç kontrol sistemi ile; işletme varlıklarına ve finansal/finansal olmayan işlemlere yönelik bir\riyileştirme, etkinleştirme ve değerlendirme çerçevesi oluşturulmaktadır. Muhasebe bilgi sisteminde ise\rözellikle finansal işlemler kanun, yönetmelik, ilke, kural vb. çerçevesinde ele alınmaktadır. Bu\rçalışmada katılımcıların, hem COSO iç kontrol modeline hem de muhasebe bilgi sisteminin etkinliğine\ryönelik ifadelerin hiç birisine olumsuz bir yaklaşım sergilemedikleri tespit edilmiştir. Bu tespit, anlamlı\rve önemli görülmektedir. Zira elde edilen bulgularla, araştırma kapsamındaki işletmelerde, her iki\rsistemden beklenen faydalara ulaşıldığı söylenebilir.