The Ottoman Seals in Mardin Museum

Abstract

Bu çalışmada, Mardin Müzesi'ndeki Osmanlı Dönemine ait 50 adet mühür katalog bölümünde detaylı bir şekilde incelemeye alınmıştır. Çalışma kapsamındaki mühürlerin ait oldukları dönem, formları, kullanım alanları, üzerlerine hakkedilmiş olan yazı türleri, ait oldukları yöre, yapımında kullanılan teknikler, süsleme teknikleri, kullanılan malzeme ve tanımları tek tek incelenip yapılmıştır. İncelemeye alınan eserlerin yapımında kullanılan malzemeler Bronz, Pirinç(sarı), gümüş, akik ve alabaster gibi kıymetli taşlar üzerine kazınmıştır. Üzerlerine kazınan yazı türleri açısından en çok sülüs ve devamında ta'lik ve latin alfabesi kullanılmıştır. Yapılan araştırma ve incelemeler sonucunda 50 adet mührün 2 tanesinin 16.yy'a ait olduğu, 1 tanesinin 18.yy'a ait olduğu, 11 tanesinin 19.yy'a ait olduğu, 8 tanesinin 20.yy'a ait olduğu, üç yüzlü döner tablalı 1 tanesinin ise 1 yüzünde 14.yy bir başka yüzünde ise 20.yy'a ait tarihler yer almaktadır. 27 tanesinin ise tılsım ve mühür yüzük olması nedeniyle herhangi bir tarih tespit edilememiştir. Bu çalışma kapsamında ele alınan mühürlerin form özellikleri ise çoğunluk olarak dairesel olmak ile birlikte elips, çokgen, prizmatik üçgen, kare ve dikdörtgen formlarında karşımıza çıkmaktadırlar. Genel olarak satın alma yoluyla ve müzeye nasıl geldiği bilinmeyen mühürler; şahıs(zat), Resmi(makam-kurum) ve tılsım mühürler olarak kullanım amacına göre değerlendirilmiş ve gruplandırılmıştır. Mühürler; damga mühür, yüzük mühür ve tılsım mühür olarak değerlendirilmiş olup yüzeylerinde stilize edilmiş bitkisel, geometrik ve hayvan figürlü süsleme motiflerine yer verilmiştir. Müzede bulunan eserlerin tamamında yapım tekniği olarak döküm ve kazıma teknikleri kullanılmıştır. Mardin Müzesi'ndeki bu 50 adet mühür günümüzde Mardin'de olmasına rağmen Akdeniz, Karadeniz, İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu bölgelerinden mühürler olduğu tespit edilmiş hatta Anadolu toprakları dışından Suriye ve Irak bölgelerine ait oldukları anlaşılmıştır. Mardin Müzesi'ndeki Osmanlı Dönemi mühürleri adlı bu çalışmamızın başta tarih olmak üzere sanat tarihi ve arkeoloji gibi bilim dallarına ve bu konuda araştırma yapacak araştırmacılara katkı sunacağı düşünülmektedir.In this study, 50 Ottoman Period seals were analyzed in detail in catalogue department. The period and the regions that the seals belong to, their forms, area of usage, the writing types on them, the techniques used in their formation, ornament techniques and the material were analyzed in detail. The materials used for the seals analyzed were bronze, bell metal, silver, achiote, coat number 44, precious stones and other undefined materials. the most common writing types on them were Thuluth, ta'lik and Latin alphabet. As a result of the research and analysis, it was found that 2 of the 50 seals belong to 16. century, 1 belongs to 18. century; 11 to the 19. century, 8 to the 20. century, 1 that had 3 platforms and different dates on each, belongs to 14 century and 20. century. As 27 of them were amulet and seal ring, no date were found on them. The form of the most seals were circular. Ellipse, polygon, prismatic, triangle, square, rectangle forms were also found. The seals were generally bought or brought to the museum by unknown ways were evaluated and grouped in terms of their usage as personel, informal (position or institution) and amulet seals. The seals were grouped as stamp seals, ring seals and amulet seals. On their surface, the stylized herbal, geometrical and animals ornamented motives were found. All the works in the museum were made by using molding and scraping techniques. Although the 50 seals were in Mardin, it was found that they were from Mediterranean, Black Sea, Central Anatolian, and Southeastern Anatolian regions. Even there were some works belong to the Syria and Iraq regions. It is hoped that our study entitled as 'The Ottoman Seals in Mardin Museum' will contribute to the Turkey Seals Studies and Art History.