The Viziers of the Samanids State

Abstract

İslâm devlet teşkilâtında halife veya hükümdardan sonra gelen en yetkili kişi vezirdir. Kelimenin anlamı 'vezer' (sığınılacak yer), vizr (ağır yük, günah) ve ezr (güç, kuvvet) kökeninden gelir. Abbasîler dönemine kadar vezir unvanını taşıyan yöneticiler bulunmamaktadır. Bunun yerine devlet başkanına yardımcı olan danış-manların varlığı bilinir. Abbasî devlet teşkilâtı kendisinden sonra kurulan İslâm dev-letleri arasında örnek alındı. Bunlardan biri de Sâmânîler Devleti idi. Sâmânî vezir-leri kalem ehlinden olup yetkileri açısından bakıldığında ilmî yönleriyle dikkat çe-kerdi. Hükümdarın devlet yönetiminde yetersiz kaldığı zamanlarda veya çocuk yaşta olma durumunda vekil sıfatıyla devleti vezirler idare ederdi. Sâmânîler II. Nasr b. Ahmed zamanında yapılan fetihler ile en geniş sınırlara ulaştığı siyasî, sosyal, kültü-rel ve idarî alanda devletin altın çağını yaşadığı bir devirdi. Ancak I. Nuh b. Nasr ve sonrasında başa geçen hükümdarlar devlet yönetiminde yetersizdi. İlk zamanlar ve-zirler geniş yetkilere sahip olmasına rağmen Sâmânîlerin zayılamasıyla birlikte yetki ve sorumlulukları azalmaya başladı. II. Nuh b. Mansur denge politikası izleyip dev-letin ömrünü uzattıysa da başarılı olamadı. Nihayetinde Karahanlıların 389/999 yı-lında Buhârâ'ya girmesiyle Sâmânî Devleti son buldu.

The most authorized person who comes after the caliphate or the ruler in the Islamic state organization is the vizier. The meaning of the word vizier comes from the origin of 'vezer' (shelter), vizr (heavy load, sin) and ezr (power, force). Until the Abbasid period, there were no rulers holding the vizier title. Instead, the presence of consultants who help the head of state is known. The vizier authority existing in the Abbasid state organization started to be adopted by the following Islamic states. Es-pecially one of these states is the Samanids Empire. Samanids viziers were among the masters and drew attention with their scientific aspects in terms of their authority. When the ruler was insufficient in the state administration or when he was a child, the viziers would rule the state as deputies. Undoubtedly, he contributed greatly to the rise of the state. The Samanids Empire reached the widest limits with the con-quests towards the end of the reign of II. Nasr b. Ahmed. In line with political devel-opments, the Empire was experiencing its golden age in social, cultural and adminis-trative fields. However, I. Nuh b. Nasr and the rulers who came to power after him were insufficient in state administration. Although the viziers had broad powers in the early days, with the weakening of the Samanids, their authority and responsibili-ties began to decrease. II. Nuh b. Mansur Although followed a policy of balance and extended the life of the state, he did not succeed. Finally, when the Karahanides en-tered Bukhari in 389/999, the Samani State ended.