Toplumsal Cinsiyet Kavramı Bağlamında Feminist Yaklaşımların Bir Analizi

Abstract

Aydınlanma sonrası toplumsal değişim ve dönüşümü anlamaya çalışan birçok kuram; toplum, aile, kişi ve devlet gibi unsurlara da yeni roller belirlemeye yönelik söylemler geliştirdi. Söz konusu sosyal kuramlar toplumsal, ulusal ve uluslararası arenada önemli etkiler oluşturdu. Birçok açıdan etkili olan kuramlardan bir tanesi de feminizm ideolojisidir. Bu ideoloji homojen bir eleştiri kümesine sahip olmamakla beraber özellikle 1970’lerden sonra tanımlanan gender/toplumsal cinsiyet, sex/cinsiyet “ana akım” kavramlar üzerinden uluslararası hukuk ve sözleşmelerde daha fazla etkili olmaya başlamıştır. Toplumsal cinsiyet kavramının “hegemonik” okunuşu cinsiyet kavramının “anarşist” duruşu yeni anlam kümeleri oluşturarak önemli tartışmalar geliştirmiştir. Bu çalışmada ana akım olarak isimlendirilen toplumsal cinsiyet kavramı içinde kümelenen destekleyici kavramlar üzerinden çeşitli problem cümleleri tanımlanmıştır. Birinci problem cümlesinde özellikle temel argümanları oluşturan ana akım “toplumsal cinsiyet” kavramı ile ilişkili olduğu düşünülen cinsiyet, cinsellik, cinsel kimlik, cinsel yönelim, heteronormatif, non-binary gender, ataerkil, anaerkil, biyolojik determinizm gibi kavramların teorik yaklaşımları ile bu kavramların lokal ve derin analizlerdeki yeterliliği tartışıldı. Daha sonraki problem cümlesi “gender” kavramının hedonistçi tutumu ile biyolojik determinizmin istisnalardan yola çıkarak radikal şekilde reddi tartışıldı. Üçüncü problem cümlesi ise insan türünün devamını sağlayan üreme özelliğini kültürel tercih ya da zorlamaların bir sonucu olarak görme düşüncesinin gender kavramında ön plana çıkmasının sonuçları üzerinde düşünüldü.