Mehmed Uzun'un Romanlarında Folklor Öğeleri

Abstract

Folklor ve edebiyat iki farklı alan olmakla beraber sıkı bir alışveriş içerisindedirler. Çünkü her ikisi de insanı merkez alır ve insan hayatıyla etkileşimdedirler. Destan, masal, efsane, şarkı, türkü, atasözleri gibi anonim ifade biçimleriyle folklor, edebiyata kaynaklık etmektedir. Milliyetçilik süreciyle beraber ulusal kimliklerin inşasında folklor ve roman başlıca iki alan olarak öne çıkarlar. XX. yüzyılda ilk ürünlerini veren Kürt romanı yazılı bir geleneğin yokluğundan dolayı daha çok halk edebiyatına sırtını dayar. Esas neden romanın yeni ve yabancı bir tür olmasıdır. Bundan olarak yazarlar romanlarında sözlü kültürün teknik ve imkânlarından yararlanma yoluna gitmişlerdir. Bir diğer neden ise Kürt toplumunda geleneksel kültürün egemenliğidir. Bundan dolayı yazarlar roman kahramanlarının yabancısı olmadıkları ve içinde yaşadıkları kültürün folklorik unsurlarına yer vermeyi tercih etmişlerdir. Mehmed Uzun (1953-2007) folklorik unsurlardan yararlanarak 1980 sonrasında eser veren bir yazardır. Özellikle Tu, Rojek ji Rojên Evdalê Zeynikê ve Hawara Dîcleyê gibi romanlarında sözlü kültüre ait türler belli bir bağlamda bilinçli olarak kullanılmıştır. Uzun bu sayede sözlü kültür geleneğini romanla buluşturup gücünü folklorik dilden alan bir üslupla modern tarzda romanlar yazmıştır. Bu çalışmada Mehmed Uzun'un romanlarındaki folklorik unsurlar üzerinde durulmuştur. Bu unsurların romanların dili, kurgusu ve kahramanlarıyla olan ilişkisi araştırılmıştır. Bu çalışma giriş ve sonuç dışında üç bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde folklor ve sözlü kültür, folklor ve edebiyat ve sonrasında Kürt edebiyatı ve folklor ilişkisi incelendi. İkinci bölümde Mehmed Uzun'un hayatı, eserleri ve yazarlığı üzerinde duruldu. Üçüncü bölümde ise çalışmamızın da temeli olan Uzun'un romanlarındaki folklor unsurları araştırıldı.

Folklore and literature are two separate fields but they have a strong interaction. Therefore, the human is between of them, also and each one impresses the life of people somehow, also affected by them. Folklore is a source for literature with varieties such as anonymous narrations, epics, stories, myths, songs, and proverbs. Folklore and novel are two major areas for establishing national identities with the start of the nationalization process. The Kurdish novel that produces literal works in the twentieth century, in general, due to lack of a written tradition is based upon the anonymous narrations. The main reason for that, the novel is a new and unfamiliar type for Kurdish literature. Because of that, the writers have utilized the facilities and techniques of oral cultural works. Another reason for that is the dominance of the rural culture in Kurdish society, hence when the authors write their novels, they involve the folkloric factors or the culture in which the heroes of the novel live. Mehmed Uzun (1953-2007) an author who produced literary works after the 1980s, made use of the folklore. Especially, anonymous narratives were used wittingly in context in novels like Tu, Rojek ji Rojên Evdalê Zeynikê and Hawara Dîcleyê. Uzun with this transmitted the tradition of anonymous narrations to novel and with a style that gets strength from the folkloric language has written modern novels. This thesis focuses on all novels of Mehmed Uzun which include factors of Kurdish folklore. In this the relationships between language, fiction, and heroes are discussed. The study is composed of three chapters except for the introduction and conclusion. The first chapter discusses the folklore and oral culture, relation of folklore and literature, relation of Kurdish literature, and folklore. The second chapter is about his life, literary works and authorship of the writer. The final chapter is the main study and it looks for folklore factors in Uzun's novels.