An Examination of Letâifnâmes From Perspective of Values Education

Abstract

Bu çalışmada letâifnâmelerin değerler eğitimine sağlayabilecekleri faydalar incelenmiştir. Çalışmanın verileri 'nitel' araştırma yöntemi kullanılarak elde edilmiştir. Çalışmada desen olarak nitel araştırma desenlerinden 'doküman incelemesi' deseni kullanılmıştır. Veriler araştırmacı tarafından oluşturulan 'Değer Belirleme Formu' yardımıyla toplanmıştır. Çalışmanın materyalini; Ahmed-i Dai'nin Mutâyebât ismiyle bir araya toplanmış şiirleri, Lâmi'î Çelebi'nin Letâifnâmesi, Şeyhülislam Feyzullah Efendi Letâifnâmesi, yazarı bilinmeyen Dürrü'l-Letaif isimli latife mecmuası, XIX. yüzyıldan alınmış 24 farklı latife metni ve Fâik Reşad'ın Külliyât-i Letaîf isimli eserleri oluşturmaktadır. Veriler betimsel analiz ilkeleri doğrultusunda analiz edilmiştir. Bu çalışmanın sonucunda değer belirleme formunda yer verilen 20 temel değerin letâifnâmelerdeki işlenme sıklıkları ve 6 farklı metinde işlenme oranları belirlenmiştir. Letâifnâmelerde işlenen değerler ve bu değerlerin işlenme sıklıkları şu şekildedir: Adalet f=25 (25:6=4,16), Dostluk f=2 (2:6=0,33) , Dürüstlük f=19 (19:6=3,16), Öz denetim f=11 (11:6=1,83), Sabır f=2 (2:6=0,33), Saygı f=3 (3:6=0,5), Sevgi f=8 (8:6=1,33), Sorumluluk f=2, Vatanseverlik f=9 (9:6=1,5), Yardımseverlik f=8 (8:6=1,33), Hazırcevaplık f=15 (15:6=2,5), Empati f=16 (16:6=2,66), Nezaket f=7 (7:6=1,16), Maddiyat f=21 (21:6=3,5), İnanç f=11 (11:6=1,83), Bilimsellik f=10 (10:6=1,66), Sağlık f=2 (2:6=0,33), İnsan Onuru f=8 (8:6=1,33), Çalışkanlık f=15 (15:6=2,5), Statü f=6 (6:6=1).Letâifnâmelerin barındırdıkları değerler açısından zengin oldukları tespit edilmiştir.

In this research, the benefits that letaifname's (humoristic anecdotes) can provide to the field of the education of values have been examined. The data of the study were gained using a 'qualitative' research method. The 'document analysis' design from qualitative research designs was used in the study. The materials of the study consist of the collected poems under the title 'Mutayebat' by Ahmed-i Dai, 'Letaifname' by Lâmi'î Çelebi, 'Letaifname' by Şeyhülislam Yahya Efendi, a collection of jokes titled 'Dürrü'l-Letaif' with an unknown author, 24 different anecdotal texts from the 19th century, and the works titled 'Külliyât-i Letaîf' by Fâik Reşad. The data were analysed according to the principles of descriptive analysis. The result of this study indicate the different frequencies of the 20 fundamental values included in the value determination form and their occurrence rates within 6 different texts of letaifname's as follows: Justice f=25 (25:6=4,16), Friendship f=2 (2:6=0,33), Honesty f=19 (19:6=3,16), Self-control f=11 (11:6=1,83), Patience f=2 (2:6=0,33), Respect f=3 (3:6=0,5), Love f=8 (8:6=1,33), Responsibility f=2, Patriotism f=9 (9:6=1,5), Helpfulness f=8 (8:6=1,33), Wit f=15 (15:6=2,5), Empathy f=16 (16:6=2,66), Politeness f=7 (7:6=1,16), Materialism f=21 (21:6=3,5), Belief f=11 (11:6=1,83), Scientificity f=10 (10:6=1,66), Health f=2 (2:6=0,33), Human Dignity f=8 (8:6=1,33), Diligence f=15 (15:6=2,5), Status f=6 (6:6=1). It has been determined that letaifname's are rich in terms of the values they encompass.