Master Tezleri

Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/20.500.14720/11

Browse

Now showing 1 - 7 of 7

According To the Shar'iyya Records the Use of Muskirat in İstanbul in the 16. and 17. Centuri̇es
(2020) Obuz, Münife; Tekin, Rahmi
İslâmiyet'in haram kıldığı müskirâtın, yani günümüz söylemiyle sarhoş edici içkilerin Müslümanlarca üretim, tüketim, ticareti yasaktı ve bu durum Osmanlıların taviz göstermediği temel yaklaşımdı. Buna rağmen kimi Müslümanların müskirât kullanmasının önüne geçilemedi. Gayrimüslimler ise kendilerine tanınan haklar sayesinde müskirâtı alenen olmamak şartıyla- tüketmiş ve ticaretini yapabilmişlerdi. Ayrıca kendi mahallelerinde olmak kaydıyla ve yine sadece gayrimüslimlere satmak üzere meyhaneler açmışlardı. Devlet ise ekonomisinin önemli bir kalemini oluşturan vergilerden gelir sağlıyordu. Ayrıca devlet, gayrimüslerin müskirât üretim ve tüketiminden vergi alıyordu. Bir gelir alanı olmasına rağmen ifade etmek gerekir ki XVI. ve XVII. yüzyıllarda müskirât yasağı ve dolayısıyla meyhanelerin kapatılması da söz konusu oldu. Kimi zaman dinî, kimi zaman siyasî sebeplerle söz konusu olan bu yasaklar çok uzun soluklu ve süresiz değil, belirli süreleri kapsadı. Konunun ekonomik ve hukukî boyutunun yanında toplumsal bir boyutu da vardı. Zira sarhoşluk ve meyhaneler insan ve toplum sağlığını olumsuz etkileyebiliyordu. Tarihi belge ve bilgiler sekr, yani sarhoş halde şiddet hadiseleri yaşandığını, çeşitli suçlar işlendiğini ve aile hayatında olumsuzluklar söz konusu olduğunu açık olarak göstermektedir. Nihayetinde bu çalışmada XVI. ve XVII. yüzyılda İstanbul'da müskirât dinî, ekonomik, hukukî ve toplumsal boyutuyla ele alınmaktadır. Bunun yanında müskirâtın üretimi, tüketimi ve ticareti çeşitli yönleriyle değerlendirilerek içenler ve içilen mekânlar ile bu bahiste nelerin gözetildiği incelenmektedir.
Analysis of Jelîlî's Divan
(2022) Aslan, Rumeysa Keskin; Demirbağ, Ömer
Klasik Türk edebiyatı çalışmaları içerisinde yer alan divan tahlilleri bir divanı oluşturan içeriğe dair tüm unsurların parçalara ayrılıp tek tek incelenmesine, böylece şairin inanç, düşünce, hayal, sosyal hayat, kültür, sanat ve şairlik açısından değerlendirilmesine dayanmaktadır. Ali Nihat Tarlan'ın kurduğu; Mehmet Çavuşoğlu, Harun Tolasa ve Cemal Kurnaz gibi araştırmacıların geliştirdiği bu yöntemin amacı hemen hemen her şairin divanının tahlilinin yapılması ve böylece divan şiirinin gelişiminin, değişiminin incelenmesi, ayrıca şairler arasında içerik mukayesesinin yapılabilmesidir. Bu tez Celîlî Divanı'nın tahlilini konu almakta ve böylece tahlil çalışmalarına mütevazı bir katkıda bulunabilmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada ilk olarak Celîlî Divanı'nda geçen kelime ve kavramlar din-tasavvuf, toplum, insan-aşk ve tabiat başlıkları altında sınıflandırılmış ve bunların sistematik indeksi hazırlanmıştır. Ardından kelime ve kavramlar, beyitler üzerinden incelenmiş, açıklanmış ve örnek metinlere yer verilmiştir. Gerekli durumlarda kelime ve kavramların açıklanabilmesi ve şiirlerin anlaşılabilmesi için çeşitli kaynaklara başvurulmuştur. Böylece Celîlî'nin sanatı, kültürü, düşüncesi, hayal dünyası, şairliği ve şiirinde din ile tasavvufun yeri incelenmiştir. Tez metninde yapılan açıklamaların Celîlî Divanı'ndaki kaynaklarını kontrol etmek isteyenler için tezin sonuna sistematik indeks dâhil edilmiştir. Ulaşılan sonuçlarda hareketle şairin şiirde aşka ve içki meclislerine önem verdiği, din ve tasavvuftan ise oldukça az bahsettiği görülmüştür. Şair, klasik üslup dâhilinde yazdığı eserlerinde geleneksel konuları tekrarlamış ancak bunları olabildiğince renkli hayaller çerçevesinde aktarmaya özen göstermiştir. Şiirde benzetme (istiare, teşbih, leff ü neşr) sanatlarını bolca kullanan şair içerik açısından oldukça yoğun metinler ortaya koymuştur. Bunun en önemli göstergesi sistematik indekste kelime ve kavramların son derece ayrıntılı olmasıdır.
Analysis of the Iğdır copy of Şemseddin-i Sivâsî's mawlidabstract
(2019) Toprak, Ahmet Murat; Demirbağ, Ömer
16. yüzyılda yaşamış olan Şemseddin-i Sivâsî, devrin önde gelen âlim ve ediplerindendir. Kendisi, aynı zamanda Halvetî tarîkatının kollarından biri olan Şemsiyye tarîkatının da Anadolu'daki öncüsüdür ve hayatı boyunca 12 mensur 12 de manzum olmak üzere 24 eser kaleme almıştır. Onun çalışmamıza konu olan eseri ise 'Mevlidi'n-Nebi' eseridir. Şemseddin-i Sivâsî Mevlidi'nin yazma nüshaları çeşitli kütüphanelerde bulunmaktadır. Ancak Iğdır ilinde yaşamış bir müstensihin istinsah ettiği Şemseddin-i Sivâsî Mevlid'i, çalışmamızın asıl konusudur. Ki bu Iğdır nüshası, bugüne kadar bilinmeyen bir nüshadır. Çalışmamızda mevlidler hakkında genel bilgiler verildikten sonra Şemseddin-i Sivâsî'nin hayatı hakkında bilgiler verilmiştir. Çalışmamızın son bölümü ise Şemseddin-i Sivâsî Mevlid'i ile Iğdır Nüshası'nı karşılaştırdığımız bölümdür. Bu bölümde Şemseddin-i Sivâsî Mevlidi'nin Iğdır Nüshası, tespit edilen 10'u yazma eser nüsha, 5'i de matbu nüsha olmak üzere 15 nüsha ile karşılaştırılmıştır.
Hurufism in the Arshi's Divan
(2019) Aslan, Murat; Demir, Recep
Hurûfîlik, 14. yüzyılda İran'da ortaya çıkan mistik-felsefî bir akımdır. Bu akım; dini, ibadetleri, Allah'ı, insanı, yaratılışı, gezegenleri, yeryüzü ve gökyüzünü, kısaca her şeyi Arap alfabesinin yirmi sekiz ve Fars alfabesinin otuz iki harfiyle açıklar. Hurûfîliğe göre harfler her şeydir. Hurûfîliğin kurucusu Fazlullah Esterâbâdî'nin idamından sonra, Hurûfîlerden bir kısmı Anadolu'ya gelmiş, kendi inanç ve düşüncelerini burada yaymaya çalışmışlardır. Onların bu konudaki gayretleri sonucu, kısa bir süre sonra Osmanlı sahasında kendi eserlerini verebilecek bir Hurûfî zümre oluşmuştur. Firişteoğlu, Misâlî, Muhîtî ve Arşî bu zümrenin müellif ve şairleri arasındadır. Arşî, 16. yüzyılda yaşamış divan sahibi şairlerden biridir. Her ne kadar onun hayatı hakkında hiçbir tezkirede bilgi bulunmasa da, Divan'ından yola çıkarak şairle ilgili bazı şeyleri bilebiliyoruz. Muhîtî'nin müritlerinden biri olan Arşî, koyu bir Hurûfî'dir. Onun şiirlerinin önemli bir kısmı Hurûfîlik ile alakalıdır. Bu sebeple, Hurûfî Türk şairlerinden bahsedince akla ilk gelenlerden biri odur. Çalışmamızda Hurûfî şairlerden Arşî'nin Divan'ını Hurûfîlik açısından inceledik. Amacımız, Hurûfîlik öğretisinin Arşî Divanı'na ne kadar yansıdığını ortaya koymak ve Arşî'nin, klasik Türk edebiyatı geleneğinin anlam dünyasından oldukça farklı bir içeriğe sahip Hurûfî şiirlerini yorumlamaktır. Çalışmamız, Arşî Divanı'ndaki Türkçe şiirler ile sınırlandırılmıştır. Araştırma yöntemi olarak literatür taraması ve şerh yöntemi kullanılacaktır. Şerh yönteminde başvuracağımız temel kaynaklar; Fazlullah Esterâbâdî'ye ait Câvidânnâme ve Arşnâme kitaplarının Osmanlıcaya yapılan birebir çevirileri ile Diyanet İşleri Başkanlığı'nın hazırlamış olduğu Kur'an-ı Kerim Meâli'dir.
Social Life Elements in the Za'îfî Divan of Rumeli
(2022) Aysan, Çağlar; Öntürk, Tolga
Bu çalışmada XV. yüzyılın sonu ile XVI. yüzyılın ortalarında yaşamış bir divan şairi olan Rumelili Za'îfî'nin, Divan'ında yer alan sosyal hayat unsurları tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada Kâmil Akarsu'nun Rumelili Za'îfî Divanı adlı eseri esas alınmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde Rumelili Za'îfî'nin; hayatı, sanatı ve eserleri hakkında kısa, öz ve açıklayıcı bilgilere yer verilmiştir. Çalışma giriş bölümünden sonra on bir ana bölümden oluşmaktadır. Çalışma; Osmanlı Toplum Yapılanması, Adet, İnanış ve Davranış biçimleri, Eğlence Hayatı, Mimari Yapılanma, Savaş Kültürü, Giyim- Kuşam, Yeme-İçme, Sağlık, Eşyalar, Deyimler ve Atasözleri, Ülkeler, Şehirler ve Milletler şeklinde tasnif edilerek ana bölümlere ayrılmıştır. Divan'da devrin sosyal hayatına dair tespit edilen unsurların şiir geleneğinde nasıl işlendiği ve hangi yönlerden şiire konu olduğu tespit edilerek açıklanmıştır. Bu çalışma ile XVI. yüzyıl Osmanlı'sında yaşayan Za'îfî' nin, devrin sosyal hayatıyla doğrudan alakalı birçok alana ait sosyal unsuru eserinde ele aldığı görülmüştür. Şairin, kuvvetli gözlemi sayesinde, sosyal hayatın her alanına dair en küçük nesneyi bile atlamadan şiirine yansıttığı ve estetik bir şiir anlayışı oluşturduğu fark edilmiştir. Kendine has mizahî yapısıyla şairin, mısralara canlılık kattığı tespit edilmiştir. Böylece şair, divan şiirinin günlük yaşamdan kopuk olmadığını aksine günlük yaşamın bir aynası, tercümanı olduğunu ustalıkla göz önüne sermiştir.
Social Life in Divan of the Emrî
(2021) Küçük, Zikrullah; Demirbağ, Ömer
Klasik Türk şiirinde XVI. yüzyıl; şiirin kendisini bulduğu, özgün eserlerin verildiği ve farklı türlerin denendiği bir yüzyıl olmuştur. Sanatsal ifadelerin ustalık olarak kabul görülmesi ve toplumsal imajların şiirle bütünleşmesi divan şiirine altın çağını yaşatmıştır. Şiirde yakalanmış olan bu ivmenin şairlerinden biri de Emrî'dir. Emrî, sosyal hayatın hemen her alanından şiirlerini süslemiştir. Şiirlerinde toplumsal imajları sanatsal ifadelerle sıklıkla kullanması, şiirinin canlılığını koruması, toplumsal olaylara eğilimi bunun en önemli kanıtlarıdır. Bu çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde XVI. yüzyıl Osmanlı siyasi ve toplum hayatı incelenmiş bu dönemde Osmanlı Devleti'nin sosyo-kültürel ve edebi yapısı ele alınmış, toplumun gündelik faaliyetleri ve sanata olan yaklaşımı araştırılmıştır. İkinci bölümde ise; Emrî Divanı'ndan hareketle, dönemle ilgili sosyal hayat unsurları ele alınmıştır. Çalışmada amaçlanan: toplumun yaşayış biçimine, bu dönemde kullanılan gündelik unsurlara, inanç ve ritüellere, kısacası o dönemdeki tüm sosyo-kültürel değerlere bir ışık tutarak XVI. yüzyıl ile günümüz arasında bir bağ kurmaktır. Anahtar Kelimeler: Edirneli Emrî, XVI. Yüzyıl Divan şiiri, Sosyal Hayat
Social Life in Divan of the Ravzî
(2019) Deniz, Damla; Erzen, Mehmet Halil
XVI. yüzyıl şâirlerinden Ravzî, bugün Balıkesir sınırları içinde yer alan Edincik'te yetişen ve edebiyatımızda önemli yeri olan şâirlerdendir. Şâirin mesleği, fiziki görünümü, devlet erkânı ile olan münasebetleri gibi konularda bilgiler oldukça kısıtlıdır. Eğitim durumu hakkında da sınırlı bilgilere sahip olduğumuz şâirin bir beytinde, kendisi için Yunuszâde ifadesine yer vermesi ve şiirlerinde kullandığı Arapça-Farsça kelime ve terkiplerin yoğunluğundan da yola çıkarak bu dillerde eğitim aldığı tahmin edilmektedir. Benimsediği Mahallîleşme akımının etkisi ile eserlerinde, mahallî çizgide yer alan birçok kelime ve söylem barınır, atasözleri ve deyimlerle birlikte halk deyişleri de bulunur. XVI. yüzyıl Divan şâirlerinden Ravzî'nin Divanı'ndaki sosyal hayat unsurlarını incelemeye yönelik çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Edincikli Ravzî ve XVI. yüzyıl toplum hayatı incelenmiştir. İkinci bölümde ise Edincikli Ravzî Divanı'ndan hareketle dönemle ilgili sosyal hayat unsurları ele alınmıştır. Çalışmada amaçlanan: XVI. yüzyılda toplumun yaşayış biçimine, bu dönemde kullanılan alet, eşya ve giysilere; deyimlere; âdet, inanış ve ritüellere yer vererek ve geçmiş dönemlerdeki kültürel unsurlar ortaya çıkarıp döneme ışık tutmak ve XVI. yüzyıl ile günümüz arasında bağ kurmaktır. Anahtar Kelimeler: Edincikli Ravzî Şâiri Şâiri, Sosyal Hayat

Browse

Browsing Master Tezleri by Subject "16. century"