Browsing by Author "Alkar, Elif"

Now showing 1 - 10 of 10

3. Sınıf Hayat Bilgisi Ders Kitabında Yer Alan Metin ve Etkinliklerin Lipman’ın Eleştirel Düşünme Kuramına Göre İncelenmesi
(2024) Alkar, Elif; Kaya, Kemal
Çalışmanın amacı: Bireylerin yaşamları süresince karşılaşacakları durum ve olaylara makul yaklaşım göstermeleri, kendilerine ve topluma fayda sağlayabilmeleri felsefi bir eleştirel düşünme becerisine sahip olmalarını gerektirir. Felsefi eleştirel düşünme, bireylerin sorgulama, analiz etme ve değerlendirme yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olan bir süreçtir. Bu konuda erken yaşlarda edinilen sorgulayıcı eleştirel yaklaşım kişilik gelişimine önemli katkılar sunmakladır. Mevcut araştırmada 3. sınıf Hayat Bilgisi ders kitabında yer alan metin ve etkinlik içeriklerinin Matthew Lipman’ın eleştirel düşünce kuramına göre incelenmesi amaçlanmaktadır. Materyal ve Yöntem: Yöntemsel olarak çalışmada doküman incelemesi yapılmıştır. 3. sınıf Hayat Bilgisi ders kitabındaki metin içerikleri, etkinlik soruları ve ifadelerinin ele alındığı verilerdeki temel yaklaşım, ifadelerin hem felsefi hem de eleştirel bir anlam taşıması üzerinedir. İlgili veriler, Lipman’ın eleştirel düşünce yaklaşımındaki kategorilere göre içerik analizi ile çözümlenmiş ve tablolar şeklinde sunulmuştur. Bulgular: Ulaşılan bulgularda, Lipman’ın eleştirel düşünce kategorilerini karşılayan soru ve ifadelerin yetersiz kaldığı görülmüştür. Kategoriler arasındaki ifadeler ağırlıklı olarak yargı oluşturma ve ölçüt/kritere dayalı olma iken en az bulunan kategoriler bağlama duyarlılık ve kendi kendine düzeltme şeklindedir. Önemli Vurgular: Bu bağlamda ilköğretim düzeyindeki öğrencilerin gelişimsel dönemlerinin ve günümüzün eğitim ihtiyaçlarının göz önüne alınması, öğrencinin etkin ve sorgulayıcı bir kişilik gelişimi için felsefi eleştirel düşünce yaklaşımının öğretim programı ve uygulamalarında daha fazla yer alması gerekliliği öne çıkmaktadır.
4. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersindeki Temel Kavramları Anlama Düzeyleri ve Kavram Yanılgıları
(2023) Alkar, Elif; Derin, Songül Yılmaz
Bu araştırmada, 4. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan temel kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları araştırılmıştır. 2022-2023 eğitim-öğretim yılının güz döneminde gerçekleştirilen çalışma, Malatya ilindeki ilkokullarda öğrenim gören öğrenciler ile yürütülmüştür. Ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenen katılımcı grubunu 40 (22 kız, 18 erkek) 4. sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma, yöntemsel olarak tarama modelinde tasarlanmıştır. Kısa cevaplı ve açık uçlu 16 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış sorular arasında; kimlik, hak, vatandaşlık, kronoloji, milli egemenlik, milli mücadele, müze, kültür, empati, saygı, sorumluluk, harita, kroki, beşerî coğrafya, doğal afet ve coğrafi özellik kavramları yer almaktadır. Araştırma verilerinin analizinde, betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda 4. sınıf öğrencilerinin büyük bir çoğunluğunun ilgili kavramlara anlama ve sınırlı anlama düzeyinde cevap verdiği, ifadelerin daha çok günlük hayattan ve derste öğrenilen örneklerden hareket edilerek oluşturulduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğrenciler, kavram yanılgısını en fazla beşerî coğrafya ve coğrafi özellik gibi soyut ve örneklemeye daha az elverişli kavramlar etrafında oluşturmuşlardır.
The Multicultural Personality and Ethnocentrism Tendencies of Pre-Service Teachers in Türkiye
(Pergamon-elsevier Science Ltd, 2025) Alkar, Elif
With the increase in migration patterns, an increased number of ethnic groups are coming into contact with each other, which raises the question of cultural cohesion and discrimination. In this context, the study aims to reveal the multicultural personality and ethnocentrism tendencies of pre-service teachers in T & uuml;rkiye. The study using basic qualitative methodology which was analyzed in the basic qualitative design from qualitative methods, was completed with the participation of 69 pre-service teachers. The data collected through structured interview questions were presented under 4 themes with a holistic framework. These are: a) curiosity about different cultures, b) feelings towards different societies, c) difficulties of cultural adaptation and d) self-culture in our personal stories. The results showed that pre-service teachers had an open-minded and flexible approach towards different countries and cultures. However, more restrictive interpretations were encountered in terms of living in a different geography. The students who highlighted the commitment to their traditions and made negative statements on ethnocentrism, on the other hand, openly criticized treatment of women in their own cultures.
Ortak Sınav Uygulamalarına Yönelik Öğretmen Görüşleri: İlk Deneyimler
(2025) Alkar, Elif; Avcı, Yusuf
Mevcut araştırmada ortaokul öğretmenlerinin dönem içinde gerçekleşen ortak sınav uygulamalarına ilişkin görüş ve deneyimleri niteliksel yöntemlerle belirlenmiştir. Fenomenoloji deseninin uygulandığı çalışmada katılımcı grubu, Van il merkezi, ilçe ve köylerde görev yapan Türkçe ve Matematik öğretmenleridir. Araştırmada veri toplama aracı olarak yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Veriler, betimsel ve içerik analizi tekniği ile kodlanmış ve MAXQDA 2020 programı üzerinden görselleştirilmiştir. Araştırma bulguları; öğretmenlerin yeni ortak sınav uygulamalarını, mesleki iş ve işleyiş, sınıf içi uygulamalar, öğrenci görüşleri ve sınav sorularının niteliği temaları altında yorumladığı şeklindedir. Öğretmenler, dönem içi merkezi ortak sınavları, kazanımlara uygun, uygulama yönüyle pratik ve objektif bulmuşlardır. Diğer taraftan değerlendirmeden doğan iş yükünün artması ve bölgeler arasındaki farklılıkların eğitim sürecinde fırsat eşitsizliği yaratması yönüyle de sınavlar eleştirilmiştir. Merkezi ortak sınavların öğretmen, öğrenci, veli ve okul iklimi üzerinde oluşturduğu baskı ve kaygı durumu göz önüne alındığında bu tür sınav uygulamaların temel değerlendirme ölçütü olarak kabul edilmemesi adına süreç odaklı ölçme-değerlendirme uygulamalarına yönelik çalışmaların daha fazla desteklenmesi önerilmektedir.
Ortaokul Öğrencilerinin Çevre Kirliliğine İlişkin Görüşleri
(2025) Alkar, Elif; Akd, Mtn
Bu çalışmada, ortaokul öğrencilerinin çevre kirliliği hakkındaki görüşlerine odaklanılmıştır. Katılımcı grubunu Hakkâri il merkezinde öğrenim gören 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencileri (52 kız-55 erkek) oluşturmaktadır. Nitel araştırma desenine göre oluşturulan çalışmada veri toplama aracı olarak Kelime İlişkilendirme Testi (KİT) kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz tekniği kullanılmış, frekans ve yüzde değerleri Kesme Noktaları (KN) şeklinde sunulmuştur. Elde edilen sonuçlarda öğrencilerin çevre kirliliğinin nedenleri ve sonuçları hakkında bilgi sahibi oldukları ifade edilebilir. Bazı cevaplar çevre kirliliğinin türlerine (hava kirliliği, su kirliliği vb.) yönelik olsa da çoğu cevap kirliliğin nedenlerine (çöp, plastik poşet, pislik vb.) ışık tutmaktadır. Öğrencilerin çevre kirliliğine ilişkin zihinsel kurguları çoğunlukla doğada yok olması uzun zaman alan atıklar üzerinedir. Ayrıca çevre kirliliğinin olası tanım ve sıfatlarından uzak bazı ifadeler bilişsel bilgi eksikliklerinin olduğunu göstermektedir. Çalışmada çevre kirliliğinin, özellikle de kirletici atıkların hem bölgesel hem de küresel etkileri konusunda erken çocukluk döneminden başlayarak eğitim ve öğretim hizmetlerinin önemi ön plana çıkmaktadır. Elde edilen sonuçlara dayanarak, öğrencilerin çevre kirliliğine yönelik sahip oldukları kavram yanılgılarının tespit edilmesi ve bu yanılgıların giderilmesine yönelik eğitim faaliyetlerinin yürütülmesi önerilebilir. Ayrıca öğrencilerin çöp kavramını en çok hangi metaforlarla ilişkilendirerek ifade ettikleri araştırılabilir.
Ortaokul Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan Coğrafi Soyut Kavramlara Yönelik Bilişsel Yapılarını Keşfetmek
(2023) Yalçın, Ali; Alkar, Elif
Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan coğrafi soyut kavramlara yönelik bilişsel yapılarını ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2022-2023 eğitim öğretim yılında Yalova il merkezindeki bir ortaokulda öğrenim gören 6. ve 7. Sınıf öğrencileri (24 kız-26 erkek) oluşturmaktadır. Tarama modelinde desenlenen araştırmada, veri toplama aracı olarak kelime ilişkilendirme testi (KİT) ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Kelime ilişkilendirme testinde yer alan anahtar kavramlar; meridyen, ekvator, basınç, jeopolitik, küresel ısınma, yer çekimi ve atmosfer şeklindedir. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde betimsel analiz tekniğine baş vurulmuştur. Elde edilen verilerden frekans ve yüzde çizelgeleri oluşturulmuştur. Araştırma bulgularında, öğrencilerin en fazla yanıt verdikleri ve yine en fazla kavram yanılgısı yaşadıkları soyut anahtar kelimelerin meridyen ve ekvator olduğu ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin yanıtladıkları kavramlar arasında en az kavram yanılgısı yaşadıkları soyut kelimelerin ise atmosfer, küresel ısınma ve basınç olduğu belirlenmiştir. İlgili sonuçlar göz önüne alındığında, öğrencilerin kavram yanılgılarının giderilmesi adına kavram ve etkinlik temelli öğretim süreçlerinin uygulanması önerilebilir.
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitaplarının Günümüz Dünya Sorunları Bağlamında İncelenmesi: Öğretmenler Ne Düşünüyor
(2025) Alkar, Elif
Bu çalışmada, sosyal bilgiler öğretmenlerinin günümüz dünya sorunları ve öğretim uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesindeki resmi ortaokullarda görev yapan sosyal bilgiler öğretmenleri (10 kadın - 8 erkek) oluşturmaktadır. Nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji ile yürütülen çalışmanın verileri, beş açık uçlu sorudan oluşan yapılandırılmış görüşme formu ile elde edilmiştir. Google Online Form ve yüz yüze yapılan görüşmeler ile toplanan verilerin çözümlenmesinde ise içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlarda; sosyal bilgiler öğretmenleri günümüz dünya sorunlarını çoğunlukla, küresel ısınma, savaşlar, nüfus artışı, orman tahribi gibi çevresel ve toplumsal konular ile ilişkilendirmişlerdir. Günümüz dünya sorunlarının öğretimine yönelik ise öğretim programı ve ders içi uygulamalar için ortak bir görüşe ulaşılamamıştır. Öğretmenlerin bir kısmı öğretim programı ve ders içi uygulamaların günümüz dünya sorunlarını yeterince kapsadığını düşünürken; bu düşünceye karşı çıkan öğretmenler teorik çerçevede kalan öğretim programı, ders kitabı ve süresinin yetersizliği üzerinde görüşler sunmuşlardır.
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Göç ve Kültür Kavramlarına Yönelik Metaforik Algıları
(2023) Alkar, Elif
Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretmen adaylarının göç ve kültür kavramlarına ilişkin metaforik algılarının belirlenmesidir. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseni üzerinden gerçekleştirilmiştir. Araştırma 2020-2021 eğitim öğretim yılında Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği programında öğrenim gören öğretmen adayları ile yürütülmüştür. Araştırmanın verileri, öğrencilerin “Göç/kültür ....... gibidir; çünkü .......” cümlelerinin yazılı olduğu formları tamamlamalarıyla elde edilmiştir. Verilerin analizinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Öğrencilerin oluşturdukları metaforlar ayrıca ortak özellikleri bakımından kategorize edilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre, katılımcıların büyük bir çoğunluğu göç kavramını ayrılık, değişim, kuş, taşınmak metaforlarıyla ilişkilendirmiştir. Kültür kavramı için geliştirilen metaforlar daha çok gökkuşağı, insan ve kimlik üzerinedir. Kavramlara ilişkin oluşturulan kategorilerde göç kavramının en fazla “kayıp ve yalnızlık olarak göç” kategorisi altında, kültür kavramının ise “kimlik olarak kültür” kategorisi altında bir araya geldiği görülmektedir.
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Somut Olmayan Kültürel Miras Farkındalığı, Algıları ve Deneyimlerinin İncelenmesi
(2025) Alkar, Elif; Şenyurt, Seçil; Demirci, Şevval
Bu araştırmada, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının, Somut Olmayan Kültürel Miras (SOKÜM) kavramı ve SOKÜM unsurlarına yönelik farkındalık, algı ve deneyimlerinin ortaya konması amaçlanmaktadır. Nitel araştırma yaklaşımları kapsamında yapılan bu araştırmanın çalışma grubunu, 2024-2025 eğitim öğretim yılı güz döneminde Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bölümü’nde dördüncü sınıfa devam eden 28 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışma grubuna sadece aynı bölümde son sınıfa devam eden sosyal bilgiler öğretmen adayları dahil edilerek amaçlı örnekleme ve tür olarak da benzeşik örneklem ile elverişli örneklem tercih edilmiştir. Veri toplama aracı üç bölümden oluşmaktadır. Bulgular da veri toplama aracıyla uyumlu olarak; (1) öğretmen adaylarının SOKÜM kavramına ve UNESCO SOKÜM Türkiye Temsili Listesi’ne kayıtlı unsurlara ilişkin farkındalıklarına yönelik bulgular; (2) kelime ilişkilendirme testine yönelik bulgular ve (3) öğretmen adaylarının SOKÜM unsurlarını deneyimleme durumlarına yönelik bulgular şeklinde üç bölüm halinde analiz edilmiştir. Genel olarak değerlendirildiğinde, öğretmen adaylarının yaklaşık yarısının SOKÜM tanımlarında “fiziksel olmayan / gözle görülemeyen / soyut” ifadelerinin yer aldığı görülmektedir. SOKÜM unsurlarının neler olduğuna dair ise öğretmen adayları tarafından en çok belirtilen unsurlar olarak “Karagöz”, “Meddahlık Geleneği” ve “Nevruz” öne çıkmaktadır. Kelime İlişkilendirme Testi’nde öğetmen adaylarının en çok çağrışım yapan kelimeyi “İftar ve Sosyo-Kültürel Gelenekleri”, “Meddahlık Geleneği”, “Nevruz” ve “Karagöz” unsurlarında yazdıkları saptanmıştır. Deneyimleme durumu açısından ise; “Türk Kahvesi ve Geleneği” ile “Çay Kültürü: Kimlik, Misafirperverlik ve Toplumsal Etkileşim Sembolü” unsurları, öğretmen adaylarının tamamının deneyimlediği unsurlardır. Ayrıca “Karagöz”, “İnce Ekmek Yapımı ve Paylaşımı Geleneği: Yufka”, “Nevruz” ile “İftar ve Sosyo-Kültürel Gelenekleri” yüksek oranda deneyimlenen diğer unsurları oluşturmaktadır. Ayrıca, öğretmen adaylarının neredeyse tamamı lisans eğitimlerinde SOKÜM ile ilgili bir ders almadıklarını belirtmişlerdir. Araştırma bulgularından hareketle, SOKÜM konularını ele alan bir dersin sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programlarında yer almasının faydalı olabileceği düşünülmektedir.
Uluslararası Öğrencilerini Kültürel Zekâ Algı Düzeyi ile Kültürlerarası Duyarlılık ve Kültürlenme Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi
(2024) Alkar, Elif; Atasoy, Emin
Bu araştırmada uluslararası öğrencilerin kültürel zekâ düzeyleri ile kültürlerarası duyarlılık ve kültürlenme düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, Bursa Uludağ Üniversitesi’nde öğrenim gören 353 kadın, 282 erkek katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar farklı ülkelerden gelen ve farklı etnik kökenlerden oluşan öğrencilerdir. Nicel araştırma deseni içinde ilişkisel tarama modelinde tasarlanan araştırmada, veri toplama aracı olarak kültürel zekâ, kültürlerarası duyarlılık ve kültürlenme ölçekleri ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde ölçeklerin yapı geçerliklerinin incelenmesi için Doğrulayıcı Faktör Analizi, güvenirliklerinin incelenmesi için ise Cronbach Alfa iç tutarlık katsayıları hesaplanmış ve yorumlanmıştır. Araştırmada ölçeklerden elde edilen puanlar arasındaki ilişkiler incelenirken Spearman Brown Korelasyon katsayısı hesaplanmış, puanlar arasındaki yordama durumları incelenirken regresyon analizi yapılmıştır. Mevcut araştırmanın sonuçlarına göre, uluslararası öğrencilerin kültürel zeka düzeyleri ile kültürleşme düzeyleri arasında düşük düzeyde pozitif, kültürel zeka düzeyleri ile kültürlerarası duyarlılık düzeyleri arasında orta düzeyde pozitif bir ilişki bulunmuştur.